ටුක්. ටුක්. කේසස්.

රෝද තුනේ වාහනේ, ටුක්.. ටුක්.. එහෙමත් නැත්ම් ට්‍රයිෂො මේ හැම නමකින්ම හඳුන්වන්නේ ත්‍රිරෝද රථයයි. ලංකා ගමනාගමන ක්ෂේත්‍රය තුළ ත්‍රිරෝද රථය ජනප්‍රිය මෙන්ම වැදගත් ප්‍රවහාන ක්‍රමයකි. එසේ ජනප්‍රියතාවක් ලැබුවේ පොදු ජනයාගේ පහසු හා ලාභදායි ගමන් සගය ත්‍රිරෝදය රථය වීමෙනි. පසුගිය කාලය තුළ වැට් බදු වැඩිවීමත් සමඟ එයට සමාන්තරව බඩු මිලද ඉහළ ගියේය. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් ප්‍රධාන ප්‍රවාහන සේවාවේ එනම් බස් හිමියන් අගෝස්තු පළමුවන දා සිට බස්ගාස්තු ඉහළ නංවාගත්හ. බස්ගාස්තුව ඉහළ නංවනවාත් සමඟ දෙවනපොදු ප්‍රවාහන සේවයේ වන ත්‍රීවීල් රියදුරන්ද ත්‍රීවීල් ගාස්තු ඉහළ නැංවිය යුතු බව ස්වයං රැකිය නියුක්තිකයන්ගේ  සංගමයක් ප්‍රකාශ කළේය. “බස් මගියාට කිසඳු පහසුකමක් නොදී පුද්ගලික බස් සංගම් බස්ගාස්තු ඉහළ දැමුවොත් ත්‍රීරෝදරථ ගාස්තුවත් රුපියල් පහකින් ඉහළ දානවා. ආයේ දෙකක් නැහැ.”යනුවෙන් එහි සභාපති ප්‍රකාශ කළේය. නමුත් සමස්ථලංකා ත්‍රීරෝද රථ වෘතීය සමිතියඑම මතයට දැඩි විරුද්ධයක් පළ කරමින් කිසිඳු ත්‍රීවීල් රියදුරෙක් ත්‍රීවීල් ගාස්තු ඉහළ නැංවීමට සූදානම් නැති බව ප්‍රකාශ කළේය.

ලංකාවේ ත්‍රිරෝද රථ ලක්ෂ දහයකට ආසන් ප්‍රමාණයක් තිබුණද වෘතීමය වශයෙන් හයර් සේවයේ යෙදෙන්නේ ලක්ෂ හයක් පමණය. අද වනවිට කොළඹ ආශ්‍රීව සෑම ත්‍රිරෝද රථයකම මීටර් සවිකර ඇත. නමුත් ත්‍රිරෝද රථ ලක්ෂ එකහමාරක පමණ තවමත් මීටර් නැත. මීටර් ත්‍රීවීල් රියදුරන් පළමු කි.මීටරයට රැපියල් 50ක් ද දෙවන කි.මීරටයට රුපියල් 29 සිට 40 දක්වා ගාස්තුවක් ද අය කරති. සාතිෂය බහුතරය  අයකරන්නේ රුපියල් 40කි. මීටර් සවිකර නොමැති වෘතිකයන් දුර ප්‍රමාණය අනුව තීරණය කරන ගාස්තුවක් කුලිය වශයෙන් අයකරගනියි. ත්‍රිරෝද කර්මාන්තයේ තත්වය එසේ පවතිද්දි ත්‍රිරෝද රථ වෘතීය සංගම් දෙකක් අතර ගාස්තු සම්බන්ධයෙන් බරපතල සංවාදයක් ඇති විය. ඒ සමස්ථ ලංකා ත්‍රිරෝද රථ වෘතිය සමිතිය හා ස්වයං රැකියා නියක්තිකයන්ගේ සංගමය අතරය.

සුනිල් ජයවර්ධනව - සම්ස්ථ ලංකා ස්වයං රැකිය නියුක්තිකයෙන්ගේ සංගමය.

“දැන් රටේ බඩු මිල ඉහළ ගිහින් තියෙන්නේ. අමතර කොටස් මිල ඉහළ ගිහින්. ත්‍රීරෝද වෘතිකයා අසරණ වෙලා. ඒ හින්දා අපිට දෙවන කිලෝමීටරය සිට රුපියල් හතලිහට දුවන්න බෑ. ඒකයි හතලිස් පහ කරන්න තීරණය කළේ.මේ කර්මාන්තය අයාලේ යන නිසා සමහරු රුපියල් සීය එකසිය පනහ අයකරනවා කි.මීටරයකට. ඒකෙන් අමාරුවේ වැටිලා තියෙන්නේ පාරිභෝගිකයා. ඉතිං මේකෙන් මිදින්න තියෙන එකම විසඳුම ත්‍රීරෝද වෘතිකයා තමන්ටම න්‍යාමනයක් යොදාගන්න එක. ඇත්තටම මේ වැඩි කළ ගාන මීටරයට හදාගන්න රුපියල් දෙසිය පනහක් තුන්සියයක් විතර වැය වෙනවා. දැන් දැන් රියදුරන් මීටරයට අලුත් මිලට හදාගන්නවා. ඉදිරියේදී සියලු දෙනාම මීටරය වෙනස් කරගනීවි අලුත් මිලට.”

ලලිත් ධර්මසේකර - සමස්ථලංකා ත්‍රීරෝද රථ වෘතීය සමිතිය.

“2005 දී ඩිජිටල් මීටර් ගාස්තු ක්‍රමය මුලින් ලංකාවට හඳුන්වා දුන්නේ අපේ සංගමයෙන්.ඒ හින්දා අපිට අයිතියක් තියෙනවා ත්‍රිරෝද රථ ගාස්තු ගැන කතා කරන්න.මේ ආණ්ඩුව පත්වුණාට පස්සේ මතුවෙච්ච පුද්ගලයෙක් සංගමයක නමක් දාගෙන ත්‍රිරෝද රථ ගාස්තු වැඩි කරනවා කියනවා. මේක දේශපාලනයක්. නැති ප්‍රශ්න මවලා පාන්න ව්‍යාකූලත්වයක් හදන වැඩක්.මේ ආණ්ඩුව පත්වුනාට පස්සේ ඉන්ධන මිල අසාමාන්‍ය අඩුකිරීමක් කළා. ඒ වෙලාවේ අපෙන් ත්‍රිරෝද ගාස්තු ඉල්ලන්න කියලා ඉල්ලීමක් කළා. ඒත් අපි එදා අඩු කළේ නෑ. එහෙම අඩු කරන්න ක්‍රමවේදයක් නෑ.ත්‍රිරෝද රථයෙන් අඩු ලාභය, වැඩි වෙලඳාමක් තියෙනවා. වැඩි වෙළඳාමෙන් වැඩි ලාභයක් ලබන්න පුලුවන්. එයයි සාධාරණ වෙළඳාම.මුල් දවස්වල අපි ගාස්තු නිර්ණයේ කළේ කුලී රථ සඳහා ජාත්‍යන්තර නිර්ණයටඅනුකූලවයි. අපි හුඟක් අමාරුවෙන් තමයි මීටර් ක්‍රමය ව්‍යාප්ත කළේ.අපි සමාගමක් සමඟ එකතුවෙලා තමයි මීටර් මෘදුකාංගය දියුණු කළේ. ඒ ආයතනයෙන් තමයි මීටර් බෙදාහරින්නේ. ඉතිං අපි ඒ ආයතනයට කියලා තියෙනවා ගාස්තු වැඩි කරන්න එපා කියලා. ඒ හින්දයි දැන් ත්‍රිරෝද රථ ගාස්තු වැඩි කරන්න බැරිවෙලා තියෙන්නේ.යෝජනා කරලා තියෙන ක්‍රමයේ කියනවා දෙවන කි.මී. සිට රුපියල් 45ක් අය කරන්න. නමුත් අද රටේ රුපියල් 40ට ඒ.සී කාර් පවා තියෙනවා. මේ යෝජනවා ත්‍රීවීල් කර්මාන්තය කාබාසීනියා කරන වැඩක්.”

ත්‍රීරෝද රථ සංගම් දෙක අතර මත භේදයක් ඇතිවුවත් අගෝස්තු පළමුවන දාට යෙදී තිබූ ත්‍රිරෝද රථ මිල වැඩි කිරීම ක්‍රියාවට නැගීමට නියමිත විය. ඒ සම්බන්ධයෙන් අගොස්තු හතර වන දින ත්‍රිරෝද රථ රියදුරන් කිහිපයකගෙන් අදහස් විමසීමු.

කොල්ලුපිටිය රථගාලේවිජේරත්න බණ්ඩා මහතා.

“මම නම් වැඩි කළේ නෑ. මං කලින් දුවපු ගාණටමයි දුවන්නේ. කලින් උඩ ගාන පනහයි. යට හතලිහයි. ඒ ගාණටමයි දැනුත් යන්නේ. වැඩි කෙරුවොත් මිනිස්සු බස්වල යයි. වීල්වල යන්නෙම නැති වෙයි. මේ ගාණත් වැඩියි කියන මිනිස්සුත් ඉන්නවා. සමහර රියදුරෝ තිහටත්, තිස්තුනටත් දුවනවා. ඉතිං අපි හතලිස් පහ කළොත් අපිට කොහෙද හයර් ලැබෙන්නෙ? ඒක නිසා අපි අපේ පාර්ක් එකේ හැම කෙනෙක්ම හිතාගෙන ඉන්නේ මේ ගාණටම දුවන්නයි. මේකේ පාඩුවක් නෑ. වැඩි කළොත් ආදායමක් ලැබෙන්නෙම නැති වෙලා යයි. මිනිස්සු ත්‍රීවිලරයට නගින්නෙම නැතිව යයි. කොළඹ ඇතුළේ අපි දැනුවත්ව කිසි කෙනෙක් ගාස්තුව වැඩි කරළා නෑ.”

රත්නසිරි ගුණතිලක - ටව්න්හෝල් රථගාල

“මම නම් වැඩි කරලා නෑ. ලංකාවේ ත්‍රීවීල් එකම මිලකට දුවන්නේ නෑ. මුලින් රජයේ අනුමත මිලක් ගේන්න ඕනේ. ත්‍රීවීල් ආයතන වලින් 30ට 32ට 35ට දුවනවා. පෞද්ගලික අය නම් 40ට දුවන්නෙ. ඇත්තටම මිල වැඩිකරන්න අවශ්‍යතාවක් ඇත්තෙම නෑ. මොන පදනමික් මේ ඉල්ලීම කළාද කියලා අපි දන්නෙ නෑ.”

ඒ සුනිල් සිල්වා - කුරුඳුවත්ත.

“අපි වැඩි කරළා නෑ. අපිට වැඩි කරන්න අවශ්‍යතාවෙකුත් නෑ. කොම්පනි කාරයෝ තමයි බජටුයි, පික්මීයි දාලා අපිව වට්ටන්න හදන්නේ. අපි මීටරේ දාලා හතලිහට, සාධාරණ මිලකට දුවන්නේ. මේ පාට්ස් වැඩි කරපු එක අද ඊයේ එකක් නෙවෙයි. ඉස්සර ඉඳන්ම ගණන්නේ. අපි වැඩි කළොත් අපිට හයර් නැත්තටම නැති වෙයි. කොම්පනි කාරයන්ට තව හයර් වැඩි වෙනවා. කොම්පෙනි කාරයෝ ලංකාවේ හැම තැනින්ම ත්‍රීවීල් කොළඹට ගෙනෙල්ලා. වෘතියක් වශයෙන් ත්‍රීවීල් දුවපු කොළඹ අපිට දැන් ආත්මයක් නෑ. කොම්පෙනි කාරයෝ හොඳට හම්බු කරගන්නවා. කොම්පනි කාරයන් වැඩි කළත් අපි වැඩි කරන් නෑ. ත්‍රීවීල්වල යන්නේ නැති බැරි මිනිස්සු. හදිස්සයකට එන මිනිස්සුන්ගෙන් අපි ගසා කන එක හරිද? දෙන ගාන අපි ආදරෙන් ගන්නවා. අපි හැම තිස්සෙම මහජනයා ගැනයි හිතන්නෙ. ත්‍රීවීල්වලට විතරක් නෙවෙයි හැම වාහනේකම පාට්ස් ගණන් තමයි. පාට්ස් වැඩිය කියලා මහජනයාව අපිට කන්න බෑනේ. ඉතිං අපි සාධාරණව මිලක් අය කරන්නේ. අපි වැඩි කළෙත් නෑ. කරන්නෙත් නෑ.”

ත්‍රීරෝද ආම්පන්න, අමතර කොටස් සම්බන්ධයෙන් රජයේ කිසිම න්‍යාමනයක් නත. එම හේතුව මත මේ කර්මාන්තයම කඩා වැටී ඇත. එමෙන්ම ත්‍රිරෝද රථ කර්මාන්තයද රජයේපාලනයට ගත යුතුය. එසේ පාලනයක් නැතිවීම හේතුවෙන් ත්‍රීරෝද වෘතිකයාමකර්මාන්තය නඩත්තු කරන්න සිදුවී ඇත. ගාස්තු වැඩි කිරීම පමණක් මෙම කර්මාන්තයේ ගැටලුවට විසඳුම නොවේ. මේ කර්මාන්තයේ වෘතිකයන්ගේ වෘතිකභාවය සම්බන්ධයෙන් ගණනාවක් පවති. ඒ සියල්ල විසඳිය හැක්කේ ක්‍රමවත් රාජ්‍ය මැදිහත් වීම තුළින් යැයි අප විශ්වාස කරමු.

සකීෆ් සාම් තන්වීරි.